Rolnictwo, które przez wieki stanowiło fundament palestyńskiej gospodarki i tożsamości, dziś znalazło się w jednym z najgłębszych kryzysów w swojej historii. Skutki długotrwałej okupacji, ograniczeń w dostępie do ziemi i wody, a także ostatnich zniszczeń wojennych doprowadziły ten sektor na skraj załamania.
Rolnictwo – serce i motor gospodarki
Choć udział rolnictwa w palestyńskim PKB spadł z historycznych poziomów do 5,75% (2022 r.), a zatrudnienie w sektorze zmniejszyło się z 18,23% w 1991 r. do 6,22%, to wciąż jest ono źródłem utrzymania dla około 110 tys. rodzin wiejskich. W 2021 r. wartość produkcji rolniczej wyniosła 1,3 mld dolarów, jednak dramatycznie malejąca powierzchnia gospodarstw (z 18,6 dunum w 2004 r. do 8,6 w 2020 r.) pokazuje skalę degradacji.
Oliwka – symbol i filar produkcji
Drzewa oliwne zajmują 45% uprawianej ziemi – łącznie 7,8 mln drzew owocujących – generując 14–15% dochodów rolniczych. Ten sektor to 100 tys. utrzymywanych rodzin i nawet 4 mln dni pracy sezonowej rocznie. Oliwka w Palestynie to nie tylko surowiec, lecz także symbol więzi z ziemią i oporu wobec okupacji. Niestety, produkcja oliwy z oliwek spadła w ostatnich dekadach o blisko 40%, zmuszając kraj do importu.
Katastrofa w Strefie Gazy
Wojna trwająca od 7 października 2023 r. niemal całkowicie zniszczyła system rolniczy Gazy. Dane FAO i UNOSAT z 2025 r. są druzgocące:
- 80% gruntów uprawnych i 71% szklarni zniszczonych,
- utrata 2,29 mln drzew oliwnych,
- 82% studni rolniczych uszkodzonych,
- straty przekraczające 2 mld dolarów, z kosztami odbudowy szacowanymi na 4,2 mld.
Zachodni Brzeg – rolnictwo pod blokadą
63% zasobów rolniczych leży w Strefie C, gdzie Palestyńczycy mają mocno ograniczony dostęp. Zaledwie 18% wniosków o pozwolenia na użytkowanie ziemi jest zatwierdzanych, a 70% społeczności nie ma dostępu do wodociągów. Restrykcje importowe na nawozy spowodowały spadek wydajności nawet o jedną trzecią.
Kryzys bezpieczeństwa żywnościowego
W Strefie Gazy 100% mieszkańców cierpi na ostry brak bezpieczeństwa żywnościowego, a ponad pół miliona ludzi jest na granicy głodu. Na Zachodnim Brzegu tylko 1 na 4 gospodarstwa domowe ma zapewniony dostęp do żywności.
Próby modernizacji i potencjał
Mimo ogromnych przeszkód wprowadzane są technologie wodoszczędne, hydroponika i systemy zbiornikowe. Bank Światowy szacuje, że pełny dostęp do Strefy C mógłby zwiększyć palestyński PKB o 35%, a sam sektor rolniczy generowałby dodatkowe 704 mln dolarów rocznie.
Przyszłość – od odbudowy do przetrwania
Bez zakończenia konfliktu, zniesienia restrykcji i masowych inwestycji w infrastrukturę, rolnictwo palestyńskie będzie dalej tracić znaczenie. Od jego odbudowy zależy nie tylko gospodarka, ale i bezpieczeństwo żywnościowe milionów ludzi.