Z pozoru wszystko wygląda spokojnie. Cysterny nadal regularnie zjeżdżają z gospodarstw, mleczarnie odbierają surowiec, sklepy wypełnione są produktami mlecznymi. Ale to tylko powierzchowna cisza. Pod nią czai się niepokój, który zaczyna udzielać się producentom mleka w całej Europie – w tym w Polsce. Eksperci z RaboResearch nie mają złudzeń: druga połowa 2025 roku może być dla branży mleczarskiej wyjątkowo trudna.
Produkcja rośnie, rynek się nasyca
Po pierwszym kwartale, który dał wielu gospodarstwom powody do umiarkowanego optymizmu, sytuacja zaczyna się zmieniać. Produkcja mleka w Europie rośnie – nie gwałtownie, ale systematycznie. Rolnicy, korzystając z chwilowo niższych cen pasz i stabilnych warunków pogodowych, zwiększają wydajność. Tylko że rynek, jak wiadomo, nie znosi nadmiaru – a nadpodaż szybko przekłada się na presję cenową.
Według prognoz RaboResearch, jeśli obecna dynamika się utrzyma, już na przełomie lata i jesieni dojdzie do wyraźnego spadku cen skupu. Pierwsze symptomy są już widoczne: niektóre mleczarnie w Niemczech i Francji zaczynają ograniczać premie za jakość, inne skracają okresy obowiązywania cen gwarantowanych.
Konsument nie pomoże
Kiedy rynek produkcji zaczyna szwankować, często ratunkiem bywa silny popyt. Niestety – nie tym razem. W strefie euro wyraźnie wyhamował wzrost gospodarczy, a inflacja z lat 2022–2024 mocno nadszarpnęła domowe budżety. Konsumenci zaciskają pasa – także na produktach spożywczych. To oznacza mniejsze zakupy mleka, jogurtów, serów czy masła – szczególnie w segmencie premium, który dotąd ciągnął rynek do przodu.
Eksport? Również bez fajerwerków. Chiny, które w ostatnich latach były chłonnym odbiorcą europejskiego mleka w proszku, ograniczają import, skupiając się na własnej produkcji i zakupach z Oceanii. W Stanach Zjednoczonych – kolejnym strategicznym graczu – sytuacja też nie sprzyja konsumpcji. Co gorsza, na horyzoncie znów pojawiają się zagrożenia chorobowe – pryszczyca i niebieski język, które mogą uderzyć w łańcuch dostaw i dodatkowo rozregulować rynek.
Spadki cen są coraz bardziej prawdopodobne
Wszystkie znaki na niebie i ziemi wskazują, że najbliższe miesiące przyniosą korektę cen w skupach. Niektórzy eksperci mówią o obniżkach rzędu 5–10% do końca roku, inni są bardziej pesymistyczni – przewidują zejście do poziomów z początku 2023 roku, kiedy średnie stawki za litr mleka nie pokrywały nawet kosztów produkcji w wielu gospodarstwach.
Do tego dochodzą rosnące ceny energii, podatek od mediów i transportu oraz niepewność związana z przyszłością dopłat do produkcji. Dla rolników może to oznaczać konieczność podejmowania trudnych decyzji: ograniczenia skali produkcji, opóźnienia w inwestycjach, redukcji zatrudnienia lub zmiany strategii zbytu.
Co może zrobić rolnik?
Choć sytuacja wygląda poważnie, nie jest jeszcze przesądzona. Wiele zależy od tego, jak gospodarstwa przygotują się na trudne miesiące. Eksperci wskazują kilka możliwych działań:
- Dywersyfikacja odbiorców – warto rozejrzeć się za lokalnymi mleczarniami, spółdzielniami lub firmami oferującymi lepsze warunki w modelu krótkich łańcuchów dostaw.
- Zabezpieczanie cen – kontrakty terminowe, umowy o stałych stawkach, hedging – to narzędzia coraz częściej stosowane w dużych gospodarstwach i dostępne także dla mniejszych producentów.
- Zwiększenie efektywności – inwestycje w lepszą genetykę, automatyzację udoju, optymalizację żywienia mogą poprawić opłacalność nawet przy niższych cenach mleka.
- Utrzymanie jakości – mleko o wyższej zawartości tłuszczu i białka wciąż jest premiowane – to może być istotne w kontekście zbliżającej się presji cenowej.
Czas przygotować się na twarde lądowanie
Rok 2025 może okazać się dla mleczarstwa czasem trudnych decyzji i weryfikacji modelu biznesowego. Sytuacja rynkowa nie sprzyja bierności – rolnicy muszą działać z wyprzedzeniem, analizować rynek, prowadzić dokładne kalkulacje i nie bać się zmian. Ci, którzy zareagują szybko i elastycznie, mają szansę nie tylko przetrwać, ale wyjść z kryzysu silniejsi.
źródło zdjęcia: https://pl.freepik.com/darmowe-zdjecie/portret-czarno-bialej-krowy-na-zielonej-trawie-i-blekitne-niebo_10585703.htm#fromView=search&page=1&position=3&uuid=c7ab35ea-ae68-4e4f-8454-91642e576098&query=krowa
Anna Miller