W obliczu rosnącego popytu na żywność organiczną i zmian w europejskim prawodawstwie, certyfikacja ekologiczna przestaje być alternatywą – staje się kierunkiem rozwoju dla coraz większej liczby gospodarstw. Według danych MRiRW, w 2025 roku liczba certyfikowanych gospodarstw ekologicznych wzrośnie o 15–20%. Co to oznacza dla rolników? Że warto przygotować się do procesu nie tylko formalnie, ale i strategicznie – z wyprzedzeniem, wiedzą i inwestycją w przyszłość.
Nowe przepisy – co się zmienia od 2025 roku?
Nowelizacja rozporządzenia (UE) 2018/848 wprowadza szereg uproszczeń, ale też stawia nowe wymagania:
- Okres konwersji TUZ: jednolite 24 miesiące, niezależnie od rodzaju zwierząt.
- Dopłaty dla małych gospodarstw (do 10 ha): stawka 1640 zł/ha – łatwiejsze planowanie budżetu.
- Obowiązkowy cyfrowy rejestr agrotechniczny z integracją geoprzestrzenną.
- Całoroczne utrzymywanie zwierząt na TUZ możliwe przy dobrostanie min. 4.0 (Welfare Quality®).
Krok 1: Ocena stanu wyjściowego gospodarstwa
Badania gleby i wody
- Gleba (0–30 i 30–60 cm): minimum 3,5% materii organicznej, aktywność biologiczna (test respirometryczny), normy metali ciężkich wg (UE) 2021/1165.
- Woda irygacyjna: azotany <25 mg/l, pestycydy <0.1 μg/l.
Historia upraw (5 lat wstecz)
- Lista środków ochrony roślin z datami.
- Rodzaje i dawki nawozów mineralnych.
- Schematy płodozmianowe.
- Zestawienie stosowanych nawozów naturalnych.
Uwaga: pozostałości substancji >10% normy = wydłużenie konwersji o 12 miesięcy.
Krok 2: Dokumentacja i planowanie
Plan działalności ekologicznej
- Mapa gospodarstwa ze strefami buforowymi (min. 8 m od konwencjonalnych sąsiadów).
- Cykl płodozmianu (7-letni, rośliny bobowate co 3 lata).
- Harmonogram działań proekologicznych (międzyplony, mulczowanie, wapnowanie co 4 lata).
- Bilans nawozowy.
System identyfikowalności produkcji (zgodnie z art. 34)
Technologia blockchain z cyfrowym paszportem partii:
- Dane geoprzestrzenne,
- historia zabiegów,
- jakość i transport,
- przechowywanie.
Krok 3: Infrastruktura – inwestycje zgodne z normami
Magazyny i przechowywanie
- Wentylacja grawitacyjna (wilgotność 45–65%).
- Osobne strefy dla produktów w konwersji i certyfikowanych.
- Materiały klasy A+ (niska emisja VOC).
- Monitoring temperatury w czasie rzeczywistym (IoT).
Gospodarka wodna
- System retencji – minimum 30% rocznego zużycia.
- Stawy infiltracyjne, zbiorniki buforowe z filtracją, drip irrigation z czujnikami.
Krok 4: Certyfikacja – proces krok po kroku
Etap 1: Wybór jednostki certyfikującej
Kryteria:
- Specjalizacja (np. certyfikaty Demeter),
- doradztwo techniczne,
- koszty: średnio 2.5–4.5 zł/ha/rok.
Etap 2: Kontrola wstępna
Inspektorzy:
- Pobierają próbki gleby i wody,
- weryfikują dane z dokumentacją,
- oceniają fizyczne warunki gospodarstwa.
Etap 3: Okres konwersji
- 24 miesiące – uprawy roczne i TUZ.
- 36 miesięcy – sady i plantacje wieloletnie.
- 12 miesięcy – produkcja zwierzęca.
Produkty z tego okresu muszą być oznaczone jako „w trakcie konwersji”.
Krok 5: Zarządzanie jakością i ryzykiem
HACCP i monitoring
- Badania patogenów (np. Salmonella, Listeria),
- kontrola mykotoksyn i obecności GMO (≤0.1%),
- szkolenia dla pracowników z zakresu:
- integrowanej ochrony roślin,
- dobrostanu zwierząt,
- bioasekuracji,
- e-dokumentacji.
Wsparcie i perspektywy po certyfikacji
Dotacje i premie (Zielony Ład 2025–2030)
- 15 000 zł na agroforestry,
- refundacja 75% kosztów certyfikacji dla młodych rolników,
- 500 zł/ha za międzyplony utrzymywane przez minimum 8 tygodni.
Dodatkowe certyfikaty
- Demeter – rolnictwo biodynamiczne,
- Fair Trade – odpowiedzialny łańcuch dostaw,
- Animal Welfare Approved – dobrostan,
- Carbon Footprint – ślad węglowy.
Wyzwania i ich rozwiązania
Problem: Kontaminacja krzyżowa
- Separatory powietrza w magazynach,
- drony do precyzyjnego nawożenia,
- żywopłoty z roślin akumulujących metale ciężkie.
Problem: Niska żyzność gleby
- Poplony z gorczycy i facelii,
- mikroorganizmy Azotobacter spp.,
- wapnowanie glinokrzemianami (2–3 t/ha co 3 lata).
Podsumowanie
Certyfikacja ekologiczna to nie jednorazowa kontrola, lecz wieloletni proces budowania gospodarstwa zgodnego z zasadami rolnictwa zrównoważonego. Kluczem do sukcesu jest długofalowe planowanie, nowoczesna dokumentacja i infrastruktura oraz konsekwentne wdrażanie praktyk proekologicznych. Rok 2025 to moment, w którym certyfikat ekologiczny staje się nie tylko symbolem jakości, ale i narzędziem przewagi konkurencyjnej.
źródło zdjęcia: https://pixabay.com/pl/photos/trawa-zielony-%C5%82%C4%85ka-pole-natura-4769939/
Justyna Walewska