W dobie rosnącego zainteresowania rolnictwem regeneratywnym i zmniejszania zależności od nawozów sztucznych, rośliny strączkowe powracają na pola w nowej roli – nie tylko jako wartościowy plon, ale także jako naturalni inżynierowie gleby. Groch, fasola, soja czy lucerna oferują nie tylko wysoką wartość paszową i spożywczą, lecz także konkretne korzyści agronomiczne, które wspierają zdrowie gleby i efektywność płodozmianu.
Dlaczego rośliny strączkowe są wyjątkowe dla gleby?
1. Biologiczne wiązanie azotu (BNF)
Rośliny strączkowe współpracują z bakteriami Rhizobia, które zamieszkują ich brodawki korzeniowe. W efekcie dochodzi do przekształcenia azotu atmosferycznego w formę przyswajalną dla roślin – proces ten nazywany jest biologicznym wiązaniem azotu. Dzięki niemu gleba wzbogacana jest w azot bez konieczności stosowania nawozów mineralnych, co zmniejsza koszty i wpływ na środowisko.
2. Poprawa struktury gleby
Głębokie i dobrze rozwinięte systemy korzeniowe strączków penetrują dolne warstwy gleby, zwiększając jej porowatość. To z kolei poprawia przepływ wody i powietrza, ogranicza zagęszczenie oraz sprzyja infiltracji opadów. Obecność resztek korzeniowych i organicznych wspomaga tworzenie stabilnych agregatów glebowych.
3. Więcej materii organicznej
Po zbiorze, resztki roślin strączkowych – zarówno nadziemne, jak i korzeniowe – rozkładają się, dostarczając glebie cennej materii organicznej. To naturalny sposób na poprawę retencji wody, sekwestrację węgla i aktywizację życia biologicznego w glebie.
4. Recykling składników odżywczych
Rośliny strączkowe pobierają makro- i mikroelementy z głębszych warstw profilu glebowego. Po ich obumarciu, składniki te trafiają z powrotem do wierzchniej warstwy, stając się dostępne dla kolejnych upraw.
5. Regulacja pH
Proces wiązania azotu przez mikroorganizmy współżyjące z roślinami strączkowymi może prowadzić do stopniowego obniżania pH gleby. To szczególnie korzystne na glebach o odczynie zasadowym, gdzie niektóre składniki odżywcze stają się trudno dostępne.
Rośliny strączkowe w płodozmianie – klucz do zdrowych upraw
1. Wyższe plony zbóż i innych upraw
Włączenie strączków do rotacji upraw wpływa korzystnie na plony roślin następczych. Dzięki pozostawionym w glebie składnikom odżywczym, zwłaszcza azotowi, zboża uprawiane po roślinach strączkowych wykazują wyższe parametry jakościowe i ilościowe.
2. Przerwanie cykli chorób i szkodników
Wieloletnia monokultura sprzyja namnażaniu patogenów i szkodników specyficznych dla danej rośliny. Strączki pomagają w przerwaniu tego cyklu, wprowadzając biologiczną różnorodność i tworząc mniej sprzyjające warunki dla rozwoju patogenów.
3. Wsparcie dla mikrobiomu glebowego
Rozkładające się resztki roślin strączkowych to pokarm dla licznych mikroorganizmów. W efekcie gleba staje się bardziej żyzna, a naturalna aktywność biologiczna przekłada się na lepsze wykorzystanie składników pokarmowych.
4. Mniejsze ryzyko erozji
Gleby bogate w materię organiczną i o lepszej strukturze są mniej podatne na zmywanie i erozję. Strączki, zarówno podczas wzrostu, jak i po zbiorze, stabilizują glebę, co ma szczególne znaczenie podczas intensywnych opadów.
Podsumowanie: strączki to fundament zdrowej ziemi
Rośliny strączkowe to coś więcej niż tylko alternatywa dla zboża czy kukurydzy. Ich potencjał agronomiczny sprawia, że są filarem zrównoważonego gospodarowania glebą. Wspierają naturalne procesy biologiczne, poprawiają żyzność i zwiększają odporność całego systemu upraw. W dobie rosnących kosztów nawozów i potrzeby redukcji śladu węglowego, warto spojrzeć na nie jako na strategiczny element nowoczesnego płodozmianu.
źródło zdjęcia: https://pixabay.com/pl/photos/nasionko-posiew-zak%C5%82ad-945877/
MS