Bezpieczeństwo żywnościowe to jeden z kluczowych filarów stabilnego rozwoju kraju. Obejmuje ono trzy główne wymiary: fizyczną dostępność żywności, jej dostępność ekonomiczną oraz jakość zdrowotną produktów. Analiza przeprowadzona przez dr hab. Mirosławę Kozłowską-Burdziak pokazuje, że choć w Polsce ogólna podaż żywności nie jest zagrożona, to nie wszystkie warunki bezpieczeństwa są spełnione.
Dostępność fizyczna – silna pozycja w produkcji rolnej
Polska utrzymuje dodatnie saldo handlu zagranicznego produktami rolno-spożywczymi, a produkcja krajowa pozwala zaspokoić potrzeby ludności. W tym zakresie wyróżnia się województwo podlaskie – lider w produkcji mleka i jego przetworów, z dużym udziałem w produkcji serów, twarogów czy masła. Region cechuje się też wysokim udziałem gospodarstw ekologicznych, choć ich potencjał ogranicza słabe zaplecze przetwórcze.
Dostępność ekonomiczna – problem ubóstwa
Największym wyzwaniem pozostaje dostępność żywności dla osób o niskich dochodach. W 2019 roku ponad 7% Polaków żyło poniżej minimum egzystencji, a ponad 5% gospodarstw domowych deklaruje brak środków na zakup żywności. W województwie podlaskim skrajne ubóstwo dotyka około 7,2% mieszkańców. Dodatkowym problemem jest marnotrawstwo żywności, które w Polsce przekracza 200 kg na osobę rocznie.
Jakość zdrowotna i handlowa – konieczność stałej kontroli
Jakość żywności w Polsce jest zróżnicowana i brak jednoznacznej tendencji poprawy. W 2017 r. wzrosła liczba nieprawidłowości, szczególnie w zakresie znakowania produktów i parametrów fizykochemicznych. W województwie podlaskim najczęstsze zastrzeżenia dotyczyły zanieczyszczeń mikrobiologicznych i nieprawidłowego oznakowania.
Wnioski
Rola zrównoważonego rolnictwa w procesie zapewniania bezpieczeństwa żywnościowego
Zrównoważone rolnictwo to jeden z filarów bezpieczeństwa żywnościowego w XXI wieku. Polega na takim prowadzeniu produkcji, które nie wyczerpuje zasobów naturalnych, minimalizuje presję na środowisko i jednocześnie gwarantuje stabilne plony.
Polska ma obecnie stabilną sytuację pod względem fizycznej dostępności żywności, jednak bariery ekonomiczne i problemy jakościowe stanowią realne wyzwania. Wymagają one działań zarówno w zakresie wsparcia najuboższych, jak i wzmocnienia kontroli nad produkcją oraz dystrybucją. Województwo podlaskie pozostaje ważnym ogniwem w krajowym bezpieczeństwie żywnościowym, lecz wymaga lepszej infrastruktury przetwórczej, szczególnie dla produkcji ekologicznej.
Źródło:
M. Kozłowska-Burdziak, Warunki bezpieczeństwa żywnościowego Polski (ze szczególnym uwzględnieniem województwa podlaskiego), „Optimum. Economic Studies” nr 3(97) 2019.
Cezary Majewski